شگفتی‌های بارانی

 

آیا تا کنون در زیر قطرات باران ایستاده اید ؟ این آب پاک و به تعبیر قرآن " پاک کننده " که از آسمان فرو می ریزد و برای اهل زمین ، مایه برکت و خیر می شود! براستی این پدیده شگفت انگیز چیست و چه منافعی دارد؟ کدام خالق حکیم آفریننده این پدیده شگفت است ؟

اگر باران ، این جلوه آفرینش الهی نمی بود ، چه اتفاقی می افتاد ؟

باران آبی است که پس از سرد شدن بخارهای جوی به وجود آمده و بر زمین می‌ریزد. وقتی هوای گرم به بالای آسمان صعود می‌کند، بخار آب را هم همراه خودش به بالا داخل آسمان می‌برد. در بالای آسمان، بخار آب سرد می‌شود و قطره‌های آب دور ذرات ریز گرد و غبار موجود در هوا تشکیل می‌شود. مقداری از بخار آب هم به شکل کریستال‌های ریز یخ منجمد می‌شود که قطرات آب سرد شده را جذب می‌کند. قطرات به شکل کریستال‌های یخ، منجمد می‌شود و کریستال‌های بزرگ تری را تشکیل می‌دهد که ما آنها را ریزه برف می‌نامیم. موقعی که ریزه برف ها سنگین می‌شوند، پایین می‌افتند. ریزه برف ها در مسیرشان رو به پایین با هوای گرم تر برخورد می‌کنند و ذوب می‌شوند و به صورت قطرات باران در می‌آیند .

باران، این پدیده شگفت انگیز، یکی از نعمت های بزرگ پروردگار است که به وسیله ابرها در بسیاری از نقاط زمین فرو می ریزد. در اثر همین برکات آسمانی است که رودها، چشمه ها، بندها و دریاها پر آب می شود و زندگی موجودات در زمین ادامه می یابد. در خطبه ای از امیرمۆمنان درباره چگونگی شکل گیری ابرها و ریزش باران می خوانیم: «خداوند، ابرهایی را آفرید تا قسمت های مرده زمین احیا شود و گیاهان رنگارنگ بروید. پس قطعات بزرگ و پراکنده ابرها را به هم پیوست تا سخت به حرکت درآمدند و با به هم خوردن ابرها، برق ها درخشیدن گرفت و از درخشندگی ابرهای سفیدِ کوه پیکر و متراکم چیزی کاسته نشد. بعد، ابرها را پی در پی فرستاد تا زمین را احاطه کردند و بادها، شیر باران را از ابرها دوشیدند و به شدت به زمین فرو ریختند. ابرها هم پایین آمده سینه بر زمین ساییدند و آن چه بر پشت داشتند، فرو ریختند و در این حال، در بخش های بی گیاه زمین، انواع گیاهان رویید و در دامن کوه ها سبزه ها پدید آمد».

باران، این نعمت شگفت انگیز و بی نظیر الهی، زمین های مرده را زنده می کند، لباس حیات بر تن درختان و گیاهان می پوشاند و انسان ها و حیوانات را سیراب می کند. در قرآن کریم (سوره بقره آیه 22) به این نعمت زیبا چنین اشاره می شود: « و از آسمان، آبی فرو فرستاد و به سبب آن، میوه های گوناگون روزی شما فرمود».

امام سجاد (ع) در تفسیر این آیه می فرماید: " خداوند، باران را از آسمان نازل می کند تا به تمام قله های کوه ها، تپه ها و گودال ها و خلاصه تمام نقاط مرتفع و هموار برسد و آن را دانه دانه، نرم نرم و پی در پی ، گاهی به صورت دانه های درشت و گاهی قطره های کوچک، قرار داد تا کاملاً در زمین فرو رود و سیراب شود و آن را به صورت سیلابی نفرستاد تا زمین ها و درختان و مزارع و میوه های شما را بشوید و ویران کند. بی شک، این برنامه بی نظیر الهی از یک سو، رحمت گسترده خداوند را آشکار می کند و از سویی دیگر، بیان کننده قدرت پروردگار تواناست که از آب بی رنگ، صدهزار میوه رنگارنگ و دانه های غذایی خوشمزه با خواص متفاوت برای انسان ها و جانداران دیگر آفریده است.

فواید باران

غالب مایعات تا به درجه غلیان و جوشش نرسند بخار نمی شوند، ولی آب یکی از مایعات استثنائی است که در هر درجه ای از حرارت تبخیر می شود،اگر این خاصیت در آب نبود ذره ای از آب دریاها تبخیر نمی شد،ابری به وجود نمی آمد،بارانی نمی بارید و تمام خشکی ها از بی آبی می سوخت.

هنگام تبخیر، فقط آب خالص بخار نمی شود و املاح و ذرات دیگری که در آن است به جا می ماند، یعنی یک تصفیه طبیعی دائمی حاصل می شود تا سالم ترین آب در اختیار بشر قرار گیرد.

باران،هوا را نیز می شوید،گرد و غبار و ذرات معلق در هوا را در خود حل کرده به زمین می آورد،اگر ریزش باران نبود بعد از مدتی هوا چنان آلوده و کثیف می شد که تنفس برای انسان غیر ممکن بود.

سرخی و زردی برگهای درختان در فصل پاییز علاوه بر زیبایی شگفت انگیزی که دارند نشانه ای از تکامل گیاهان هستند که 35 میلیون سال قبل آغاز شده است.

از گذشته‌های دور رنگهای زرد و سرخ برگهای درختان در سومین فصل سال مورد توجه هنرمندان بوده است. جالب است که رنگهای درختان براساس نوع منطقه ای که در آن قرار گرفته اند با یکدیگر متفاوت هستند. به طوری که لباس پاییزی درختان در آمریکا و آسیای شرقی به رنگ سرخ و اروپای مرکزی و جنوبی به رنگ زرد است.

در حقیقت درختان براساس قاره و عرض جغرافیایی که در آن قرار گرفته اند رفتار ویژه ای را در پوشیدن لباس پاییزی بروز می‌دهند.

علت علمی تغییر رنگ برگها

ولی حقیقت امر این است که فرآیندهای شیمیایی که به هنگام آماده شدن گیاه برای فصول زمستان در آن به وقوع می‌پیوندند تغییر رنگ برگها را باعث می‌گردند. برگها در طول فصل بهار و تابستان مانند کارخانه‌هایی عمل می‌کنند چرا که تهیه غذای لازم برای رشد درختان را به عهده دارند. ساخت مواد غذایی توسط سلولهای ریز بی‌شمار برگ ، که متعلق به بافت سنتزی مزوفیل که میان دو بشره زبرین و زیرین برگ است، و بعضی اوقات این بافت کلرانشیم نامیده می‌شود صورت می‌گیرد، زیرا سلولهای این بافت دارای کلروپلاستهای بی‌شمار است که این کلروپلاستها حاوی اجسام سبز کوچکی می‌باشند که کلروفیل نام دارند و رنگ برگ را موجب می‌گردند.

در میان سلولهای فتوسنتزی برگ رگبرگهای بی شماری قرار گرفته که از سلولهای آوند چوبی و آبکش تشکیل یافته است که آب و مواد معدنی را به درون برگ آورده، فرآورده‌های فتوسنتزی را به خارج از آن هدایت می‌کند. رگبرگهای مزبور نهایتا به رگبرگ اصلی متصل می‌شوند که پس از عبور از دمبرگ به سیستم آوندی اصلی گیاه می‌پیوندند کلروفیلها غذا را برای گیاه از طریق ترکیب نمودن کربن بدست آمده از هوا ، با هیدروژن ، اکسیژن و مواد معدنی گوناگون موجود در آب و طی فرآیند فتوسنتز یا نورساخت فراهم می‌کنند. در پاییز هنگامی که هوای سرد موجب کاهش فرآیندهای حیاتی می‌گردد فعالیت برگ به پایان می‌رسد،. به بیان ساده‌تر اینکه اجزای دستگاه کارخانه برگ پیاده می‌شوند، کلروفیل به مواد متنوعی که از آنها ترکیب یافته تجزیه می‌شود و مواد غذایی قابل دسترس به منظور ذخیره سازی برای استفاده در بهار به تنه درخت منتقل می‌گردد.

آنچه که در حفره‌های سلولی برگها باقی می‌ماند نوعی ماده آبکی است که در آن مقداری قطرات چربی ،‌ بلور و تعداد معدودی اجسام زرد رنگ که به شدت نور را منکسر می‌سازند مشاهده می‌شوند که عامل زرد شدن رنگ برگها در پاییز به شمار می‌روند. غالبا میزان قند در برگها بیش از آن است که بتواند به سرعت به درون درخت انتقال یابد. در این حالت ترکیب شیمیایی آن با سایر مواد ، رنگهای متنوعی را بوجود می‌آورد که بین قرمز روشن و قرمز مایل به قهوه‌ای در نوسان است. در مخروطداران که برگهای خود را در پاییـــز از دست نمی‌دهند به قهوه‌ای روشن بدل می‌شود که خود عامل روشن‌تر شدن رنگ در بهار می‌باشد.

منشاء تفاوت رنگ برگ درختان در پاییز

"یارمو هولوپانین" از دانشگاه کوپیو در فنلاند تئوری جدیدی را در مجله علمی "نیو فیتولوژیست" منتشر کرده است که نشان می دهد تغییرات آب و هوایی و مهاجرتهای بزرگی که میلیونها سال قبل زمین را دگرگون کرده اند علت اصلی رنگهای متفاوت برگهای درختان در مناطق مختلف دنیا است.

زرد

رنگدانه های زرد در برگها حضور دارند و زمانی که رنگ سبز کلروفیل کاهش می‌یابد در برگ درخت قدرت می گیرند. برای رنگ سرخ شرایط کمی پیچیده تر است. به طوری که رنگدانه‌های قرمز رنگ آنتوسیانین در برگها وجود ندارند اما با فرارسیدن پاییز تولید می‌شوند. این رقابت به تازگی کشف شده است و بعضی تحقیقات نشان می دهند که چرا درختان برای ایجاد رنگدانه های سرخ در برگها از منابع مختلفی بهره می‌گیرند.

سرخ

توضیحات متفاوتی برای قرمز شدن برگهای درختان ارائه شده است. از پخش دوباره آمینو اسیدها به بخشهای دیگر درخت تا استراتژی دفاعی گیاه در مبارزه با حشرات از جمله این توضیحات هستند. در حقیقت شته ها که مولکولهای آلی را می‌مکند جذب رنگ زرد درختان می‌شوند درحالی که به شدت از رنگ قرمز واهمه دارند. بنابراین رنگ سرخ برگهای بعضی از درختان ثمره یک مبارزه طولانی تکامل میان گیاهان و حشرات است.

پروفسور یارمو هولوپانین در این خصوص توضیح داده است که تفاوتهای رنگهای برگ درختان در پاییز از 35 میلیون سال قبل آغاز شده است. در آن زمان مناطق وسیعی از زمین پوشیده از جنگهای همیشه سبز یا درختان حاره ای بودند. در هزاره های یخبندان و دوره های خشک بسیاری از درختان دستخوش تکامل شده و به درختان برگ ریز تبدیل شدند.

در ادامه، درختان فرایند تولید رنگدانه‌های سرخ را برای مبارزه با حشرات توسعه دادند. در آمریکای شمالی و آسیای شرقی، سلسله جبالی که در جهت شمال به جنوب امتداد می یافتند این امکان را فراهم می‌کردند که گیاهان و حیوانات از عرضهای جغرافیایی پایین تر به عرضهای جغرافیایی بالاتر مهاجرت کنند و به این ترتیب توانستند از مناطق پوشیده از یخ عصرهای یخبندان خارج شوند. همراه با این گیاهان حشرات دشمن نیز مهاجرت خود را آغاز کردند. به این ترتیب جنگ برای بقا بدون وقفه ادامه یافت.

استثناء

به گفته دانشمندان، یکی از شواهد حمایت از این تئوری در بوته‌های کوچک و درخچه‌هایی است که در اسکاندیناوی رشد می‌کنند. برگهای این بوته‌ها در پاییز به رنگ سرخ در می‌آیند. در حقیقت در تفاوت با درختان، این گیاهان کوچک در عصر یخبندان زیر لایه ای از برف که از آنها در برابر دماهای سردتر محافظت می‌کرد به حیات خود ادامه می دادند. به علاوه، این پوشش سفید از آنها در برابر حشرات دشمن نیز محافظت می کرد و به این ترتیب در پایان عصر یخبندان، مبارزه این گیاهان با حشرات ادامه یافت. نتیجه این مبارزه در لباس پاییزی سرخ رنگ این بوته ها جلوه می‌یابد.

منبع:تبیان

جشن یلدای صمیمی و دوستانه در کلاس دوم با هدف ایجاد صمیمیت در کلاس و زنده نگه داشتن سنت ها و با تزیین دست ساخته های دانش آموزان

 بقیه عکسهای گلهای کلاس دوم در ادامه مطلب

با عنايت به ايام سوگواري حضرت اباعبدالله الحسين (ع) و به منظور ايجاد فضاي شور حسيني،

مراسم سفره حضرت رقيه خاتون (س) به همراه سخنراني و مداحی با موضوع حضرت رقیه

وعاشورا برپا شد"و در پايان از کودکان عزادر حسيني پذيرايي شد.

شايان ذكر است اين برنامه با استقبال پرشور دانش آموزان و اولیای محترم آنها همراه بود.

کره‌ی زمین در حال چرخش به گرد محور خویش است. این امر ایجاب می‌کند که نقاطی از کره‌ی زمین که به خط استوا نزدیک‌تر است دارای سرعت خطی بیشتری باشند. خوب حالا گودال خیلی وسیعی در نیم‌کره‌ی شمالی را در نظر بگیرید. برای راحتی فرض کنید این گودال آن قدر بزرگ است که لبه‌ی شمالی‌اش در نزدیکی قطب شمال و لبه‌ی جنوبی‌اش در نزدیکی خط استوا (در شمال آن) می‌باشد. حال تصور کنید که از اطراف این گودال قرار است آب‌ها بر اثر سنگینی خود به داخل گودال فرو شوند. به دلیل گردش زمین و آن چه بر آن است به گرد محور چرخش زمین، آب‌هایی که قرار است از خط استوا به گودال فرو شوند قبل از فرو شدن، دارای سرعت خطی بیشتری نسبت به آب‌هایی هستند که قرار است از نزدیکی قطب شمال به گودال فرو شوند. جهت این سرعتِ خطی، هم‌جهت با چرخش زمین به دور خود می‌باشد. پس به زبان ساده‌تر در حالی که آب‌های نزدیک قطب قبل از به گودال ریختن تقریباً ساکنند آب‌های نزدیک استوا همراه با زمین به طرف شرق کشیده می‌شوند و وقتی قرار است در عین حال به گودال (به طرف شمال) نیز بریزند به طرف شمال شرقی هدایت می‌شوند که این به خاطر سیال بودن آب باعث چرخش پادساعتگرد (به حرکت در سوی مخالف عقربه‌های ساعت، پادساعت‌گرد گفته می‌شود. پیشوند فارسی پاد- به معنی ضد است).

 آب به هنگام فرو رفتن به گودال در نیم‌کره‌ی شمالی می‌شود. استدلالی کاملاً مشابه نشان می‌دهد که اگر این گودال در نیم‌کره‌ی جنوبی ‌بود چرخش آب، ساعتگرد می‌بود. (یک حرکت ساعتگرد حرکتی است که همانند عقربه‌های یک ساعت حرکت کند یعنی از بالا به راست، سپس به سوی پایین و سپس به چپ) آن چه در این جا به زبان ساده بیان شد همان نیروی کوریولیس است که در فیزیک مطرح است.این وضعیت به طور ایده‌آل در مورد تمام گودال‌ها با هر ابعادی هرچند کوچک برقرار است مگر آن که عاملی دیگر در ابتدا باعث شود چرخش سیال در جهت عکس شروع شود. پس حداقل نتیجه‌ای که می‌گیریم این است که فرو شدنِ آب سیال در یک سوراخ بر اثر وزن خود بر روی زمین، به صورت گردابی یا چرخشی است.

در این‌جا با توجه به مشابهتی که بین گردباد و گرداب، در این که در هر کدام سیالی در حال چرخشند، وجود دارد از خود می‌پرسیم که آیا همان علتی که برای گرداب ذکر شد برای گردباد نیز صادق است یا نه. برای بررسی این امر باید کلیه‌ی شرایط هوای سیال به هنگام وقوع گردبادهای بزرگ درنظر گرفته شود. این نوع گردبادها معمولاً هنگامی اتفاق می‌افتند که سطح زمین به علت تابش آفتاب بسیار گرم شده است و هم‌زمان رطوبت فراوان ناشی از تبخیر آب‌های گرم سطحی این گرما و حفظ آن را تشدید کرده است. اگر اولاً این امر در موقعیتی تقریباً ناگهانی واقع شود و ثانیاً هم‌زمان به علل جوی توده هوایی سرد عموماً در قالب ابر یا ذرات معلق در هوا بر روی این هوای گرم واقع شود و به گونه‌ای هم‌چون بالشتکی آن را بین خودش و زمین برای لحظاتی محبوس کند و ثالثاً شرایط به گونه‌ای باشد که منفذی در این بالشتک ایجاد شود یعنی در ناحیه‌ی کوچکی از آن که احتمالاً می‌تواند ضلع پایینی توده ابر کوچکی باشد هوا به سردیِ بقیه جاهای ضخیم بالشتک سرد نباشد، آن‌گاه هوای گرم سبک و مرطوبِ مجاور زمین که به علت گرما سبک‌تر از هوای سرد شده و دنبال راهی برای صعود و نفوذ به هوای بالاست این منفذ را هم‌چون سوراخی برای نفوذ خواهد دید و از همه سو برای گذشتن از آن جاری می‌شود.

 در این جا وضعیت کاملاً مشابه است با همان سوراخی که گفتیم بر روی زمین وجود دارد و آب به هنگام فرو شدن به آن به دور خود نیز می‌چرخد. پس هوای جاری به طرف این سوراخ به همان دلیل نیروی گفته شده‌ی کوریولیسی، به هنگام گذشتن از این سوراخ جوی هم‌زمان به دور خود نیز خواهد چرخید. در این حال بخار آب موجود در این هوای گرم و شرجی در برخورد با هوای سرد بالشتک مذکور چگال شده و به قطرات آب که همان باران است تبدیل می‌شود و فرو می‌بارد. بر حسب این که میزان گرما و رطوبت این لایه هوای محبوس شده چقدر باشد و نیز این که تفاوت دمایش با هوای سرد و خشک بالشتک چقدر باشد و نیز این‌که شرایط جوی چقدر اجازه دهد که راه دررو دیگری برای هوای گرم گیر افتاده در زیر بالشتک هوای سرد و ابری نباشد، بزرگی و شدت گردباد متفاوت است. این بزرگی حتی می‌تواند وسعت گردباد را به صدها کیلومتر برساند. در چنین شرایطی روشن است که ناحیه‌ی مرکزی گردباد که چشم گردباد نامیده می‌شود و در آن بالتبع سرعت خطی باد به طور کاملاً محسوسی خیلی کمتر است ممکن است ده‌ها کیلومتر وسعت داشته باشد و همین امر افراد واقع در این منطقه را فریب دهد که گردباد تمام شده است.

گردبادها همیشه در اثر ناپایداری بیش از حد در جو به وجود می‌آید. در چنین هنگامه‌ای، آهنگ كاهش دما با ارتفاع در محیط زیاد است. گردباد در حقیقت همان فعالیت توفان تندری بسیار نیرومند است. گردباد (سیاه باد) ترجمه واژه اسپانیایی تورنادو به معنی توفان تندری است.

به جز بادهای شدید و توانمندی كه این پدیده تولید می‌كند، ویرانی ساختمان‌ها تا حدی در اثر انفجار همراه با این پدیده است. فشار جو ممكن است در زمان كمتر از یك دقیقه بیش از 50 میلی بار كاهش یابد. اختلاف فشار زیاد میان داخل ساختمان بسته و جو خارج آن، باعث انفجار شده و ممكن است دیوارها و سقف ساختمان را به سوی خارج پرتاب كند.

بزرگترین منطقه گردباد خیز جهان Tornado alley  در منطقه میسی‌سیپی است و سالانه میانگین 200 تورنادو در آن رخ می‌دهد.

گردبادهای دریایی - Water Spouts

گردبادهای دریایی در روی دریا رخ می‌دهند و به كشتی‌هایی كه در مسیر آنها قرار دارد خسارت چشمگیر وارد می‌كنند. گردبادهای دریایی دو نوع هستند، یك نوع همانند گردباد خشكی است كه در روی دریا رخ می‌دهد، یعنی از گسترش قیفی شكل ابر كومولونیمبوس به سوی پایین ایجاد می‌شود. نوع دیگر از سطح آب به سوی بالا گسترش می‌یابد و به طور مستقیم به ابر مربوط نیست.

هر دو پدیده، جدا از پیدایش آن، گردباد دریایی water spout خوانده می شود، زیرا آب به داخل آن و به سوی بالا رانده می‌شود.

فراوری: آرزو صالحی

بخش کودک و نوجوان تبیان